Sửa án sơ thẩm do Viện kiểm sát thực hiện tốt công tác kháng nghị

Đưa thiếu người tham gia tố tụng và thu thập chứng cứ không đầy đủ sẽ dẫn đến huỷ án do vi phạm nghiêm trọng tố tụng nhưng vẫn có trường hợp sửa án sơ thẩm mà không bị huỷ án khi vi phạm được khắc phục ở cấp phúc thẩm, sau đây tôi xin đưa ra một vụ án cụ thể của Tòa án nhân dân Khu vực A giải quyết tại Bản án KDTM sơ thẩm số 03/2025/KDTM-ST ngày 27/3/2025 “Tranh chấp Hợp đồng tín dụng” giữa: Nguyên đơn: Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam; Bị đơn: Công ty TNHH NT- địa chỉ: Số 618 đường Xương Giang, phường Bắc Giang, tỉnh Bắc Ninh.   

* Về nội dung được tóm tắt như sau:

Ngày 25/11/2016, Công ty TNHH NT (viết tắt là Công ty) ký Hợp đồng cấp hạn mức tín dụng số 0454 với Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam (viết tắt là Ngân hàng). Theo đó, Ngân hàng đã giải ngân cho Công ty vay số tiền 18 tỷ đồng. Để đảm bảo cho Hợp đồng tín dụng, Ngân hàng và Công ty đã ký Hợp đồng thế chấp tài sản số 501 ngày 23/11/2016, tài sản đảm bảo là 45.420 lít phân bón vi sinh Sumagrow. Quá trình thực hiện hợp đồng tín dụng, Công ty không thực hiện đúng cam kết trả nợ nên Ngân hàng khởi kiện trả nợ gốc, tiền nợ lãi và đề nghị phát mại toàn bộ tài sản bảo đảm theo Hợp đồng thế chấp.   

Giải quyết tại Toà sơ thẩm bị đơn vắng mặt, Tòa án niêm yết văn bản tố tụng theo quy định; vụ án không có người có quyền lợi và nghĩa vụ có liên quan.

Tòa án đã tiến hành xác minh tại địa phương thấy: Công ty không có ai ở địa chỉ số 618 đường Xương Giang, trụ sở công ty đóng cửa, không có người tiếp nhận văn bản tố tụng. Tại Công văn số 328/CV-ĐKKD ngày 18/12/2024 của Sở kế hoạch và Đầu tư tỉnh cung cấp: tình trạng pháp lý của Công ty không còn hoạt động tại địa chỉ đã đăng ký; Tòa án tiến hành xem xét, thẩm định tài sản thế chấp là 45.420 lít phân bón vi sinh sumagrow; Kết quả số phân bón vẫn nguyên trạng so với thời điểm ký thế chấp, hiện đang được quản lý tại địa chỉ số nhà 154, tổ dân phố Tân Quang, xã Quang Trung, tỉnh Bắc Ninh.

Bản án đã căn cứ pháp luật và quyết định: Chấp nhận yêu cầu khởi kiện của Ngân hàng buộc Công ty có nghĩa vụ trả nợ số tiền gốc và lãi là 28.638.919.060 đồng (Hai tám tỷ, sáu trăm ba tám triệu, chín trăm mười chín nghìn, không trăm sáu mươi đồng); Trường hợp Công ty không thanh toán được khoản nợ nêu trên, Ngân hàng có quyền yêu cầu phát mại tài sản bảo đảm là 45.420 lít phân bón vi sinh sumagrow, theo Hợp đồng thế chấp tài sản…địa chỉ kho hàng ở số 618 đường Xương Giang, phường Bắc Giang, tỉnh Bắc Ninh.

* Bản án sơ thẩm giải quyết có vi phạm như sau: Công ty được Sở kế hoạch và đầu tư tỉnh cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp có trụ sở tại Số 618 đường Xương Giang, phường Bắc Giang, tỉnh Bắc Ninh và là địa điểm đăng ký làm kho hàng theo hợp đồng thế chấp. Tòa án đã tiến hành xác minh Công ty không có ai ở địa chỉ số 618 đường Xương Giang, trụ sở công ty đóng cửa, không có người tiếp nhận văn bản tố tụng, tình trạng pháp lý: Không còn hoạt động tại địa chỉ đã đăng ký; tài sản là 45.420 lít phân bón vi sinh sumagrow của Công ty hiện đang được quản lý tại địa chỉ số nhà 154, tổ dân phố Tân Quang, xã Quang Trung, tỉnh Bắc Ninh nhưng phần Quyết định của bản án lại tuyên phát mại tài sản ở trụ sở của công ty và địa điểm cất giữ tài sản là Số 618 đường Xương Giang, phường Bắc Giang là không thi hành án được (đúng phải là địa chỉ hiện nay kho hàng đang đặt tại số nhà 154, tổ dân phố Tân Quang, xã Quang Trung, tỉnh Bắc Ninh)

Hồ sơ thể hiện: Tại các biên bản xác định lại giá trị tài sản đảm bảo ngày 21/3/2021; Biên bản đối chiếu kiểm kê tài sản thế chấp ngày 31/01/2021, ngày 01/8/2021, ngày 31/3/2021 và Biên bản làm việc về việc đổi hàng hoá hết hạn ngày 05/3/2018 giữa Ngân hàng và Công ty có thể hiện nội dung: cùng ngày 05/3/2018 Agribank, Công ty, Công ty TNHHDV bảo vệ LH đã nhất trí gỡ niêm phong đổi hàng hoá quá hạn; thống nhất giao Công ty TNHHDV bảo vệ LH giám sát, quản lý hàng ...

Toà án cấp sơ thẩm không xác minh, thu thập chứng cứ, ghi lời khai của đại diện Công ty TNHHDV bảo vệ LH để làm rõ mối quan hệ, sự liên quan, yêu cầu về trách nhiệm, nghĩa vụ chi trả tiền công trông coi, quản lý, tiền thuê kho hàng và trách nhiệm, nghĩa vụ giao tài sản khi thi hành án cho ngân hàng để đưa Công ty TNHH dịch vụ bảo vệ LH vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi và nghĩa vụ có liên quan đến vụ án (nếu có yêu cầu)…  ; Toà án cấp sơ thẩm chưa xác minh, làm rõ đến thời điểm xét xử công ty nào đang trực tiếp quản lý tài sản thế chấp là 45.420 lít phân bón vi sinh sumagrow (công ty TNHHDV bảo vệ LH hay người khác) là vi phạm nghiêm trọng tố tụng về đưa thiếu người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến vụ án và thu thập chứng cứ chưa đầy đủ.

Nguyên đơn, bị đơn không kháng cáo, nhưng với vi phạm trên theo báo cáo đề nghị của Viện KSND Khu vực A, Viện KSND tỉnh đã kháng nghị đề nghị cấp phúc thẩm huỷ án sơ thẩm. Quá trình giải quyết tại cấp phúc thẩm: Theo kháng nghị của Viện kiểm sát, Toà án đã tiến hành xác minh, thu thập chứng cứ ghi lời khai của công ty TNHH dịch vụ bảo vệ LH, làm rõ công ty TNHH dịch vụ bảo vệ LH không có yêu cầu về dân sự và đồng ý bàn giao tài sản để thi hành án, xác minh người quản lý tài sản thế chấp và địa chỉ kho hàng vẫn làcông ty TNHH dịch vụ bảo vệ LH. Vì vậy Toà phúc thẩm đã nhận định đánh giá kháng nghị của Viện kiểm sátlà chính xác, có đầy đủ căn cứ pháp luật, nhưng do vi phạm của Toà sơ thẩm đã được xử lý khắc phục nên Toà phúc thẩm đã sửa án sơ thẩm về phần tuyên án mà không huỷ án sơ thẩm.   

Thông qua công tác kháng nghị phúc thẩm trên cấp và việc phối hợp thực hiện tốt công tác kiểm sát giải quyết ở cấp phúc thẩm đã khắc phục được án huỷ của cấp sơ thẩm do vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng, khó khăn trong quá trình thi hành án dẫn đến phải báo cáo Giám đốc thẩm (tái thẩm) nếu có ở giai đoạn thi hành án./.

Giáp Thị Thuỷ- Phòng  10  VKSND tỉnh Bắc Ninh