Thực hiện việc sát nhập, sắp xếp tinh gọn bộ máy, kể từ ngày 01/7/2025 chính quyền địa phương hai cấp đi vào hoạt động, chấm dứt hoạt động của bộ máy chính quyền địa phương cấp huyện. Do đó việc xác định đương sự tham gia và kế thừa quyền và nghĩa vụ tố tụng nhất là trong việc giải quyết các vụ án hành chính có nhiều sự thay đổi và khó khăn vướng mắc. Ngày 27/6/2025 Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao đã ban hànhNghị quyết số: 01/2025/NQ-HĐTP “Hướng dẫn áp dụng một số quy định về tiếp nhận nhiệm vụ, thực hiện thẩm quyền của các Tòa án nhân dân”. Trong đó, tại Điều 8 của Nghị quyết quy định, hướng dẫn về kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng đối với trường hợp đương sự là cơ quan, tổ chức bị hợp nhất, sát nhập, chia tách, giải thể, chuyển đổi, điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn hoặc kết thúc, chấm dứt hoạt động do sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước thì cơ quan, tổ chức kế thừa quyền, nghĩa vụ thực hiện quyền , nghĩa vụ tố tụng của cơ quan, tổ chức đó.
Tuy nhiên, đối với các vụ án hành chính liên quan đến khiếu kiện yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyết định giải quyết khiếu nại của Chủ tịch UBND cấp huyện có nhiều khó khăn, vướng mắc trong việc xác định về kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng của UBND, Chủ tịch UBND các cấp do xuất phát từ việc thực hiện Luật đất đai mới( năm 2024) và quy định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 02 cấp, phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực đất đai tại Nghị định số: 151/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025 của Chính phủ có hiệu lực từ ngày 01/7/2025. Chính vì vậy, để xác định đúng đương sự tham gia hay kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng khi kiểm sát giải quyết các vụ án hành chính liên quan đến quản lý và giải quyết khiếu nại về đất đai cần nghiên cứu nắm chắc những quy định, hướng dẫn tại Nghị quyết số: 01/2025/NQ-HĐTP ngày 27/6/2025 Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao và Công văn số:285/TANDTC-PC ngày 31/7/2025 của Tòa án nhân dânTối cao “V/v hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ, thẩm quyền của các Tòa án nhân dân” cũng như Nghị định số 151/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025 của Chính phủ nhằm đảm bảo tính thống nhất và rõ ràng trong việc xác định người chịu trách nhiệm tố tụng khi thẩm quyền quản lý đất đai được chuyển giao từ UBND cấp huyện sang cấp tỉnh hoặc cấp xã, cụ thể như sau:
1. Về kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng của Ủy ban nhân dân cấp huyện trong vụ án dân sự, hành chính có liên quan đến yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất
Điểm h, điểm i khoản 1 Điều 5 Nghị định số 151/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025 của Chính phủ "Quy định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 02 cấp, phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực đất đai", có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025, quy định:
"1. Thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp huyện theo quy định của Luật Đất đai chuyển giao cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã thực hiện, bao gồm:
…
h) Cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất quy định tại điểm b khoản 1 Điều 136 và điểm d khoản 2 Điều 142 Luật Đất đai;
i) Xác định lại diện tích đất ở và cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất quy định tại khoản 6 Điều 141 Luật Đất đai;
…”
Căn cứ quy định nêu trên, trường hợp Tòa án thụ lý sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm vụ việc dân sự, vụ án hành chính trước ngày 01/7/2025 có liên quan đến yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do Ủy ban nhân dân cấp huyện cấp và đã đưa Ủy ban nhân dân cấp huyện vào tham gia tố tụng với tư cách là đương sự trong vụ án nhưng chưa giải quyết, xét xử xong thì kể từ ngày 01/7/2025, Tòa án xác định người kế thừa quyền và nghĩa vụ tố tụng của Ủy ban nhân dân cấp huyện là Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã có thẩm quyền.
Trường hợp Tòa án thụ lý sơ thẩm vụ việc dân sự, vụ án hành chính từ ngày 01/7/2025 có liên quan đến yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do Ủy ban nhân dân cấp huyện cấp thì Tòa án đưa Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã có thẩm quyền vào tham gia tố tụng với tư cách là đương sự trong vụ án.
2. Về kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện trong vụ án hành chính về khiếu kiện quyết định giải quyết tranh chấp đất đai của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện
Điểm g khoản 2 Điều 5 Nghị định số 151/2025/NĐ-CP quy định:
"2. Thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện theo quy định của Luật Đất đai chuyển giao cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã thực hiện, cụ thể như sau:
…
g) Giải quyết tranh chấp đất đai giữa hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư với nhau quy định tại điểm a khoản 3 Điều 236; ban hành quyết định giải quyết tranh chấp đất đai, ban hành quyềt định cưỡng chế thực hiện quyết định giải quyết tranh chấp đất đai quy định tại khoản 4 Điều 236 Luật Đất đai.”
Căn cứ quy định nêu trên, trường hợp Tòa án thụ lý sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm vụ án hành chính trước ngày 01/7/2025 về khiếu kiện quyết định giải quyết tranh chấp đất đai của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện và đã đưa Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện vào tham gia tố tụng với tư cách là người bị kiện trong vụ án thì kể từ ngày 01/7/2025, Tòa án xác định người kế thừa quyền và nghĩa vụ tố tụng của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện là Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã có thẩm quyền.
Trường hợp Tòa án thụ lý sơ thẩm vụ án hành chính từ ngày 01/7/2025 về khiếu kiện quyết định giải quyết tranh chấp đất đai của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện thì Tòa án đưa Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã có thẩm quyền vào tham gia tố tụng với tư cách là người bị kiện trong vụ án.
3. Về kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện trong vụ án hành chính về khiếu kiện quyết định giải quyết khiếu nại của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện
Căn cứ quy định tại Điều 4, Điều 5 Nghị định số 151/2025/NĐ-CP, Điều 8
Nghị quyết số 01/2025/NQ-HĐTP:
3.1.Trường hợp vụ án hành chính về khiếu kiện quyết định giải quyết khiếu nại của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính về quản lý đất đai mà lĩnh vực quản lý thuộc thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp huyện chuyển giao cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thì giải quyết như sau:
Trường hợp Tòa án thụ lý sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm vụ án hành chính trước ngày 01/7/2025 và đã đưa Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện vào tham gia tố tụng với tư cách là người bị kiện trong vụ án thì kể tù ngày 01/7/2025, Tòa án xác định người kế thừa quyền và nghĩa vụ tố tụng của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện là Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.
Trường hợp Tòa án thụ lý sơ thẩm vụ án hành chính từ ngày 01/7/2025 thì
Tòa án đưa Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh vào tham gia tố tụng với tư cách là người bị kiện trong vụ án.
3.2. Trường hợp vụ án hành chính về khiếu kiện quyết định giải quyết khiếu nại của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính về quản lý đất đai mà lĩnh vực quản lý thuộc thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp huyện, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện chuyển giao cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã thực hiện thì giải quyết như sau:
Trường hợp Tòa án thụ lý sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thấm vụ án hành chính trước ngày 01/7/2025 và đã đưa Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện vào tham gia tố tụng với tư cách là người bị kiện trong vụ án, thì kể từ ngày 01/7/2025, Tòa án xác định người kế thừa quyền và nghĩa vụ tố tụng của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện là Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã có thấm quyền.
Trường hợp Tòa án thụ lý sơ thẩm vụ án hành chính từ ngày 01/7/2025 thì Tòa án đưa Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã có thẩm quyền vào tham gia tố tụng với tư cách là người bị kiện trong vụ án.
Các quy định trên nhằm đảm bảo quyền và nghĩa vụ tố tụng được chuyển giao một cách hợp pháp và phù hợp với sự thay đổi về thẩm quyền quản lý đất đai. Điều này không chỉ giúp duy trì tính liên tục trong quá trình giải quyết các vụ án hành chính về khiếu kiện quyết định giải quyết khiếu nại của Chủ tịch UBND cấp huyện (cũ) mà còn đảm bảo quyền lợi của các bên liên quan được bảo vệ theo đúng quy địnhcủa pháp luật./.
Nguyễn Huy Đức– Phòng 10 Viện KSND tỉnh Bắc Ninh
Thông tin tuyển dụng, đấu thầu, thanh lý
