Bàn về kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng trong tố tụng hành chính sau sáp nhập địa giới các đơn vị hành chính

Ngày 27/6/2025, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao ban hành Nghị quyết số 01/2025/NQ- HĐTP về Hướng dẫn áp dụng một số quy định về tiếp nhận nhiệm vụ, thực hiện thẩm quyền của Tòa án nhân dân, tại Điều 8 quy định về kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng:

“ 1. Kể từ ngày 01/7/2025, đối với những vụ án, vụ việc mà Tòa án đang giải quyết thì việc kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng được xác định như sau:

a) Trường hợp đương sự là cơ quan, tổ chức bị hợp nhất, sáp nhập, chia, tách, giải thể, chuyển đổi, điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn hoặc kết thúc, chấm dứt hoạt động do sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước thì cơ quan, tổ chức kế thừa quyền, nghĩa vụ thực hiện quyền, nghĩa vụ tố tụng của cơ quan, tổ chức đó.

Trường hợp đương sự là cơ quan, tổ chức đã giải thể hoặc kết thúc, chấm dứt hoạt động mà không có người kế thừa quyền, nghĩa vụ thì cơ quan, tổ chức cấp trên thực hiện quyền, nghĩa vụ tố tụng.

b) Trường hợp đương sự là người có thẩm quyền trong cơ quan, tổ chức mà cơ quan, tổ chức đó bị hợp nhất, sáp nhập, chia, tách, giải thể, chuyển đổi, điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn hoặc kết thúc, chấm dứt hoạt động do sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước thì người tiếp nhận quyền, nghĩa vụ của người đó tham gia tố tụng.

Trường hợp đương sự là người có thẩm quyền trong cơ quan, tổ chức mà chức danh đó không còn do sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước thì người đứng đầu cơ quan, tổ chức đó hoặc người đứng đầu cơ quan, tổ chức kế thừa quyền, nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức đó tham gia tố tụng.

2. Kể từ ngày 01/7/2025, đối với vụ án, vụ việc mà Tòa án mới thụ lý thì Tòa án xác định cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền trong cơ quan, tổ chức kế thừa quyền, nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức bị hợp nhất, sáp nhập, chia, tách, giải thể, chuyển đổi, điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn hoặc kết thúc, chấm dứt hoạt động theo hướng dẫn tại khoản 1 Điều này là đương sự trong vụ án, vụ việc.”

Hiểu theo quy định trên thì cơ quan, tổ chức, người tiếp nhận quyền, nghiã vụ là người kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng.

Khi giải thể UBND cấp huyện, không còn UBND cấp huyện và Chủ tịch UBND cấp huyện thì thẩm quyền của UBND cấp huyện, Chủ tịch UBND cấp huyện trước sáp nhập (01/7/2025) sẽ chuyển giao cho UBND cấp tỉnh, Chủ tịch UBND cấp tỉnh hoặc Chủ tịch UBND cấp xã sẽ là cơ quan, tổ chức, người kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng và Tòa án sẽ thông báo cho họ để tham gia tố tụng.

Ví dụ 1: trong lĩnh vực đất đai, theo Điều 4 Nghị định 151/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025 thì thẩm quyền của UBND cấp huyện chuyển giao cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh là: “Thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp huyện quyết định việc sử dụng đất có mặt nước là hồ, đầm thuộc địa bàn nhiều xã, phường quy định tại khoản 2 Điều 188 Luật Đất đai”. Ngoài ra, theo Điều 5 Nghị định 151/2025/NĐ-CP thẩm quyền khác trong lĩnh vực đất đai của UBND cấp huyện, Chủ tịch UBND cấp huyện sẽ được chuyển giao cho Chủ tịch UBND cấp xã kể từ ngày 01/7/2025. Do đó, Tòa án sẽ căn cứ vào việc chuyển giao quyền, nghĩa vụ để xác định người kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng.

Ví dụ 2: Đối với quyết định giải quyết khiếu nại của Chủ tịch UBND cấp huyện mà có nhiều nội dung, trong đó có một phần nội dung chuyển giao cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh và một phần nội dung chuyển giao cho Chủ tịch UBND cấp xã thì người kế thừa quyền, nghĩa vụ gồm cả Chủ tịch UBND tỉnh và Chủ tịch UBND cấp xã.

Ví dụ 3: Trong lĩnh vực xử phạt vi phạm hành chính: Sau khi giải thể cấp huyện thì thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính của Chủ tịch UBND cấp huyện được chuyển giao cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh và Chủ tịch UBND cấp xã. Theo Điều 5, Nghị định 189/2025/NĐ-CP ngày 01/7/2025 thì thẩm quyền của Chủ tịch UBND cấp xã được phạt tiền đến 50% mức tiền phạt tối đa đối với lĩnh vực tương ứng quy định tại Điều 24 của Luật Xử lý vi phạm hành chính; Ngoài mức phạt trên thì thẩm quyền thuộc về Chủ tịch UBND cấp tỉnh. Do đó, người kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng của Chủ tịch UBND cấp huyện cần căn cứ vào mức phạt tiền nêu trên để xác định.

Trên đây là nhận thức, quan điểm của cá nhân về kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng trong tố tụng hành chính sau sáp nhập địa giới các đơn vị hành chính, mong các đồng chí, đồng nghiệp cùng bạn đọc tham khảo./.

Nhữ Đức Dũng- Phòng 10